30-go lipca, odchodzimy Międzynarodowy Dzień Przyjaźni. To doskonała okazja do zastanowienia się nad znaczeniem więzi i relacji, które udało nam się zbudować. Jak powiedział Francis Bacon: „Przyjaźń podwaja radość, a o połowę zmniejsza przykrości”, dlatego chcąc, by nasze dzieci były jak najszczęśliwsze, już od ich najmłodszych lat warto uczyć je zawierania trwałych znajomości i pokazywać jak je pielęgnować. Ale czy wiesz, jak na przyjaźń spojrzeć oczami dziecka, by zrozumieć jego emocje, gdy będzie potrzebowało Twojego wsparcia? Przeczytaj, jak świat tych pierwszych relacji opisuje Małgorzata Ohme – psycholog dziecięcy i weź udział w wyjątkowym konkursie.
Małgorzata Ohme, psycholog dziecięcy
Bez wątpienia przyjaźń jest dla każdego człowieka jedną z najważniejszych wartości w życiu. Nie inaczej jest z dziećmi, dla których pierwsze bliskie kontakty z innymi są podstawą ich harmonijnego rozwoju i cenną lekcją, która wpłynie na ich przyszłe związki i relacje.
Człowiek jest istotą społeczną – od urodzenia aż do śmierci każdy z nas potrzebuje kontaktów z innymi ludźmi, szuka ich bliskości i wzajemnych relacji. Niemowlę czuje się spokojne i bezpieczne w ramionach matki, przedszkolak, który zdarł sobie kolano, szuka pocieszenia u dorosłego, nastolatek pragnie czuć się częścią grupy i szuka akceptacji wśród swoich rówieśników, a dorosły w drugiej osobie znajduje wsparcie emocjonalne, podobne spojrzenie na świat i swoistą intymność. Początkowo społeczne potrzeby człowieka w pełni zaspokaja rodzina, jednak pomiędzy drugim a szóstym rokiem życia, dzieci zaczynają dążyć do kontaktów z coraz większą grupą osób i wchodzą w nowe stosunki społeczne.
Pierwsza podróż ku przyjaźni
Wszystkich rodziców, których dzieci już zasmakowały pierwszych przyjaźni lub dopiero wspólnie z nimi pracują nad budowaniem wyjątkowych więzi zachęcamy do wyruszenia w „Pierwszą podróż ku przyjaźni” z Tomkiem i Przyjaciółmi™. Na swoim fanpage na Facebooku: KonkursMojaPierwszaPrzyjaźń, marka zaprasza do udziału w superkonkursie, w którym do wygrania jest aż 12 fantastycznych zestawów z serii Tomek i Przyjaciele™ Adventures „Ucieczka przed rekinem”, idealnych do zabawy z najlepszym przyjacielem. Co jest niezbędne do zdobycia szansy na nagrodę? Przyjaźń Twojego dziecka, uwieczniona przez Ciebie dowolną techniką.
Przedszkolne przyjaźnie
Pierwsze przyjaźnie pojawiają się zazwyczaj w okresie przedszkolnym – dziecko staje się wówczas członkiem grupy rówieśniczej, wychodzi z kręgu rodzinnego i zaczyna poznawać innych ludzi, współuczestniczy w rozmaitych zabawach i aktywnościach. Jego umiejętności komunikacyjne są coraz lepsze, więc porozumiewanie się z innymi staje się o wiele łatwiejszym zadaniem i sprzyja nawiązywaniu relacji. W okresie przedszkolnym dzieci najczęściej wybierają sobie jednego ulubionego kolegę, zazwyczaj tej samej płci. Przyjaciel nie znaczy jeszcze dla nich tyle, co dla dorosłego, to po prostu ktoś, z kim bawią się chętniej i częściej niż z innymi, choć czasami bardzo silnie wchodzą w te relacje – chcą ubierać się tak, jak ich rówieśnik, mieć takie same zabawki, powtarzają zachowania i wypowiedzi ulubionego kolegi, a nawet zmuszają rodziców do przyprowadzania lub odbierania ich z przedszkola o tej samej porze.
Przyjaźnie pomiędzy przedszkolakami bywają burzliwe i mogą szybko ulegać zmianie, a tytuł najlepszego przyjaciela nie jest nikomu nadany na zawsze – najlepszym kolegą w poniedziałek może być ktoś zupełnie inny niż w piątek! Relacje te są też bardzo kruche i wrażliwe – wystarczy jeden konflikt by dziecko stwierdziło, że kogoś już nie lubi lub skarżyło się ze łzami w oczach, że kolega czy koleżanka źle je traktuje. Dla rodziców takie wahania i zmiany mogą być niepokojące, ale to zupełnie normalne – pamiętajmy, że dzieci dopiero uczą się bliskich kontaktów z rówieśnikami, a ich relacje mają jeszcze charakter egocentryczny i wynikają bardziej z cech zewnętrznych (bliskość zamieszkania, częste kontakty, takie same zabawki) niż wspólnych wartości, podobnych światopoglądów i lojalności.
Przyjaźń w szkole
Przyjaźnie zawierane przez dzieci w wieku szkolnym, to już coś znacznie więcej niż tylko wspólna zabawa – dzieci dostrzegają znaczenie wzajemnej pomocy i życzliwości, wykazują się troską o swojego kolegę, zwierzają się sobie nawzajem z tajemnic, sekretów i problemów. Przyjaciel staje się powiernikiem, wsparciem emocjonalnym i osobą, której można zaufać. Posiadanie takiej bliskiej osoby jest bardzo ważnym czynnikiem rozwoju emocjonalnego i społecznego, gwarantem zaspokojenia potrzeby akceptacji i uznania, szczególnie istotnej w okresie dorastania i wieku nastoletnim. Poprzez przyjaźń dziecko uczy się rozpoznawania emocji drugiej osoby, dbania o nią, wzajemnej troski i empatii, a także akceptacji tego, co odmienne i szacunku wobec różnic – poniekąd jest to przygotowanie do późniejszego stworzenia intymnych związków partnerskich. Izolacja i brak bliskich relacji z rówieśnikami może skutkować poczuciem osamotnienia, obniżoną samooceną i niskim poczuciem własnej wartości oraz trudnościami w przyszłych kontaktach społecznych i problemami z nawiązaniem trwałych, głębokich relacji.
Jak nauczyć dzieci przyjaźni?
Przyjaźń to umiejętność, której każdy z nas musiał się nauczyć. Bardzo istotne są relacje pomiędzy rodzicami i dziećmi i to, co dziecko zauważa na co dzień – maluchy czerpią swoją wiedzę o świecie z obserwacji otoczenia, naśladują swoich bliskich i powtarzają dostrzeżone zachowania. Wspólne rozmowy, dzielenie się, troska o uczucia innych, drobne gesty świadczące o zaangażowaniu, okazywanie sobie nawzajem zainteresowania i miłości – wzorce tych zachowań wynosimy z domu rodzinnego i przenosimy je na nasze przyjaźnie. Rodzice są zatem pierwszymi przewodnikami i nauczycielami dzieci w świecie bliskich relacji i przyjaźni i mogą, a nawet powinni, pomóc swoim pociechom poprzez:
– rozmowy na temat uczuć i emocji przeżywanych przez dziecko, a także przez inne osoby – upewnijmy się, że dziecko zna, potrafi nazwać i wyrazić różne uczucia; oglądając bajki pytajmy, co według nich czują bohaterowie, co przeżywają i odpowiadajmy na pytania dzieci
– uwrażliwianie na potrzeby innych i przyjmowanie ich punktu widzenia – np. w sytuacjach konfliktowych starajmy się pokazać punkt widzenia drugiej strony, wytłumaczyć jej odczucia i uświadomić dziecku, że każdy może odbierać daną sytuację w inny sposób
– tworzenie okazji do spotkań towarzyskich z rówieśnikami – zapraszanie ich do domu, spotykanie się na placu zabaw, zajęciach dodatkowych, przyjęciach urodzinowych
– naukę współpracy – nie zawsze można postawić na swoim i trzeba wziąć pod uwagę potrzeby i uczucia drugiej osoby, dojść do kompromisu i ustalić wspólne zasady, działać razem i w porozumieniu ze sobą
– podsuwanie pozytywnych wzorców – czytanie bajek i baśni, wspólne oglądanie filmów animowanych, w których podkreślone są pozytywy przyjaźni i moc relacji z innymi
– pozwolenie dziecku na zdobywanie własnych doświadczeń – choć to niełatwe, trzeba pozwolić dziecku nawet na konflikt i nieporozumienia z rówieśnikami i w miarę możliwości nie ingerować w kontakty pomiędzy dziećmi
– dawanie dobrego przykładu i bycie dobrym przyjacielem – bo dzieci robią tak, jak my robimy, a nie jak im powiemy, dlatego warto podkreślać znaczenie przyjaźni w naszym życiu, opowiadać o swoich przyjaciołach, rozmawiać z dzieckiem o tym, kim jest przyjaciel.
A czego rodzice nie powinni robić?
– nie zmuszać do przyjaźni z jakimś dzieckiem – nikomu nie można narzucić bliskości z drugą osobą ani wybrać mu przyjaciela, który w naszej ocenie będzie odpowiedni
– nie oceniać innych dzieci – często dajemy się ponieść emocjom widząc smutek lub rozczarowanie naszego dziecka, ale powstrzymajmy się od pochopnych ocen i dajmy dziecku wsparcie bez narzucania mu naszych uwag czy opinii
– nie rozwiązywać za nie problemów – podsuwanie gotowych rozwiązań niczego go nie nauczy, ono samo musi zdobyć swoje doświadczenia, nawet te trudne i bolesne.
Pierwsze przyjaźnie są zazwyczaj niezapomnianymi przeżyciami i jednymi z najmilszych wspomnień z dzieciństwa, dlatego warto zachęcać dzieci do ich zawierania i pielęgnowania, a w razie potrzeby służyć wsparciem i dobrą radą.
