Kompleks Napoleona ” to nieformalny termin opisujący kompleks niższości, który dotyka niektórych mężczyzn, zwłaszcza niskiego wzrostu, ale nie zawsze. Terminu tego używa się również ogólniej, aby opisać osoby, które z powodu niepełnosprawności postrzeganej jako ułomność nadmiernie rekompensują ją w innych aspektach swojego życia, a tym samym rozwijają kompleks wyższości. Mówimy też o „syndromie Napoleona”, „syndromie małych ludzi” czy „syndromie małego człowieka” ( syndrom niskiego człowieka ). Jednak ten zespół nie pojawia się w DSM. Został on przeanalizowany przez austriackiego psychiatrę Alfreda Adlera, który opracował „psychologię indywidualną” lub „psychologię adlera”, ale jej istnienie jest kwestionowane, a niektórzy badacze twierdzą, że jest to mit.
Kompleks Napoleona bierze swoją nazwę od cesarza francuskiego Napoleona I. Przyjęło się mówić, że Napoleon zrekompensował swoje niewielkie rozmiary pragnieniem władzy, wojen i podbojów. Jednak Napoleon był w rzeczywistości średniego wzrostu jak na swoje czasy, a błędne wyobrażenie o rzeczywistości mogło być spowodowane błędem w przeliczeniu jego wzrostu między systemem francuskim a angielskim systemem miar. Historycy sugerują teraz, że Napoleon miał 1,68 m wzrostu. Ponadto Napoleona często widywano obok ludzi ze swojej gwardii cesarskiej, wybranych ze względu na wysoki wzrost, co mogło przyczynić się do postrzegania go jako osoby niskiego wzrostu. Innym źródłem błędów może być brytyjska propaganda, która rzekomo próbowała rozpowszechniać nieuzasadnione pogłoski o niskim wzroście cesarza.
W psychologii kompleks Napoleona uważany jest za stereotyp pejoratywny.
W 2007 roku naukowcy z University of Central Lancashire wykazali, że kompleks Napoleona, opisywany przez teorię jako fakt, że niżsi mężczyźni byliby bardziej agresywni, aby zdominować mężczyzn wyższych od nich, byłby tylko „ mitem” . Badanie wykazało, że „niscy” mężczyźni (poniżej 1,65 m w tym eksperymencie) byli mniej skłonni do gniewu niż „przeciętni” mężczyźni. W tym eksperymencie dwie osoby starły się w grze, w której miały na celu stukanie w różdżkę drugiej osoby; ale czasami zadaniem przebiegłego podmiotu było sprowokowanie naiwnego podmiotu przez celowe pukanie w jego rękę. Obserwacja ich zachowania, tętna i stężenia testosteronu pokazała, że wyżsi mężczyźni częściej tracili panowanie nad sobą lub uderzali przeciwnika. Badacz Mike Eslea interpretuje te wyniki, wskazując, że „ kiedy widzimy, że niski mężczyzna jest agresywny, spontanicznie myślimy, że ta agresywność wynika z jego wzrostu, po prostu dlatego, że jego wzrost jest oczywistą cechą, która przyciąga uwagę”.
Termin „kompleks Napoleona” jest używany w niektórych publikacjach naukowych w odniesieniu do zjawiska, które zachodzi, gdy organizmy zachowują się agresywnie w stosunku do innych, większych organizmów. Chociaż istnieje wiele znanych przykładów organizmów zachowujących się agresywnie w stosunku do mniejszych organizmów, odkryto przypadki, w których to mniejsze organizmy inicjują agresję. Badanie przeprowadzone w 1995 roku na ryby billfish (gatunek Xiphophorus nigrensis i Xiphophorus multilineatus ), uwagi, że 78% z walkami obserwowanych u mężczyzn są inicjowane przez najmniejszej ryby, a 70% z walkami gdzie ryby gryzie pierwszy jest przegrany. Z perspektywy ewolucyjnej to zachowanie wydaje się irracjonalne (tj. niekorzystne dla realizatora).
Naukowcy z Ohio University zasugerowali, że podczas zalotów silniejszy mężczyzna ma interes w tym, aby nie wzbudzać konfliktowego napięcia (między nim a jego kongenerami) do czasu walki, „pozostawiając inicjatywę przeciwnikowi i mając nadzieję, że ucieknie, albo z powodu realistycznego postrzegania jego szans na wygranie walki, albo przez pomyłkę… proponujemy wyjaśnić zjawisko powszechnie nazywane „kompleksem Napoleona” tym, co można by zadzwoń do „Syndrom Delikatnego Olbrzyma”.
Badanie przeprowadzone na Uniwersytecie w Leeds wykazało, że ewolucyjnie stabilna strategia, w której mniejsze osobniki są bardziej agresywne niż ich więksi przeciwnicy, jest możliwa, gdy mniejsze wychodzą do przodu, a większe wycofują się. Może się tak zdarzyć, gdy najmniejsza osoba ma szansę na wygranie walki, a zasoby są obfite lub mają niską wartość, lub gdy wartość zasobów jest zbyt niska dla większej osoby, jest narażona na ryzyko kontuzji.
Źródło: friwiki/Creative Commons Attribution-ShareAlike License
